Οι τραυματισμοί στο γόνατο αποτελούν πολύ συχνή αιτία επίσκεψης στον ορθοπαιδικό, αφού το γόνατο είναι μία από τις αρθρώσεις του σώματος που καταπονούνται πολύ συχνά και σε μεγάλο βαθμό. Λογικό αν σκεφθούμε ότι σε συμμετέχει σε αμέτρητες δραστηριότητες, καθώς μας επιτρέπει να τρέχουμε, να πηδάμε, να στρίβουμε και να εκτελούμε αμέτρητες καθημερινές δραστηριότητες. Για τους αθλητές, η άρθρωση αυτή παίζει κρίσιμο ρόλο στη βελτίωση της ευκινησίας αλλά και της εν γένει αθλητικής απόδοσης. Ωστόσο, λόγω της μοναδικής του δομής και της συχνής χρήσης του, το γόνατο είναι ευάλωτο σε διάφορους τραυματισμούς που μπορεί να επηρεάσουν τη φυσική απόδοση και τη συνολική ποιότητα ζωής. Στην πραγματικότητα, οι τραυματισμοί στο γόνατο αποτελούν το 41% όλων των αθλητικών τραυματισμών.
Τραυματισμοί στο γόνατο: αυτοί είναι οι πιο συχνοί
Κατάγματα γόνατος
Οποιοδήποτε από τα οστά μέσα ή γύρω από το γόνατο μπορεί να υποστεί κάταγμα, αν και τα συχνότερα συμβαίνουν στην επιγονατίδα. Κύριες αιτίες είναι οι πτώσεις ή τα τροχαία ατυχήματα. Στις μεγαλύτερες ηλικίες, όταν υπάρχει πρόβλημα οστεοπόρωσης, κάταγμα στο γόνατο μπορεί να συμβεί ακόμα και σκοντάφτοντας ή παραπατώντας.
Κακώσεις πρόσθιου χιαστού συνδέσμου
Ο πρόσθιος χιαστός σύνδεσμος διατρέχει διαγώνια την μπροστινή πλευρά του γόνατος και σε συνεργασία με τους μύες, την επιγονατίδα και τους τένοντες παρέχει σταθερότητα στην άρθρωση και εμποδίζει την πρόσθια μετατόπιση της κνήμης. Οι τραυματισμοί του πρόσθιου χιαστού ταξινομούνται σε τρεις βαθμούς με τον πρώτο βαθμό να περιλαμβάνει τις πολύ ήπιες κακώσεις και τον τρίτο βαθμό τις ολικές ρήξεις του συνδέσμου. Τα συχνότερα συμπτώματα είναι ένας ήχος σαν «ποπ» κατά τη στιγμή του τραυματισμού, οίδημα και μώλωπες, δυσκολία στη βάδιση και αίσθηση αστάθειας.
Οι κακώσεις του πρόσθιου χιαστού είναι ιδιαίτερα συχνές σε αθλητές απαιτητικών ομαδικών αθλημάτων (π.χ. ποδόσφαιρο, μπάσκετ, κ.ά) στα οποία οι αθλητές είτε κάνουν συχνά άλματα, στροφικές κινήσεις (pivoting) είτε συγκρούονται μεταξύ τους.
Οι κακώσεις του πρόσθιου χιαστού μπορεί να είναι σοβαρές και να απαιτήσουν τελικά χειρουργική αντιμετώπιση.
Εξάρθρημα επιγονατίδας
Εξάρθρημα σημαίνει ότι η επιγονατίδα «γλιστράει» έξω από την κανονική της θέση. Αυτό μπορεί να συμβεί εξαιτίας ενός τραυματισμού ή πτώσης ή σύγκρουσης, ενώ κάποιοι άνθρωποι είναι πιο επιρρεπείς στις εξαρθρώσεις εξαιτίας της ιδιαίτερης ανατομίας του σκελετού τους (δυσπλασία τροχιλίας).
Ρήξεις μηνίσκου
Οι μηνίσκοι είναι ινοχόνδρινοι σχηματισμοί σαν μικρά μαξιλαράκια σε σχήμα ημισέλινου, που βελτιώνουν την επαφή του χόνδρου του μηριαίου οστού με την κνήμη και συμβάλλουν στην απορρόφηση των κραδασμών. Βρίσκονται τόσο στην εσωτερική, όσο και στην εξωτερική πλευρά του γόνατος (έσω και έξω μηνίσκος αντίστοιχα). Ρήξη στο μηνίσκο μπορεί να προκληθεί ξαφνικά εξαιτίας κάποιου τραυματισμού ή να προκληθεί σταδιακά λόγω της διαδικασίας της γήρανσης (εκφυλιστική ρήξη μηνίσκου). Τα συμπτώματα από μια ρήξη στο μηνίσκο είναι πόνος γύρω από το γόνατο, αίσθηση ότι κάνει κλικ η άρθρωση όταν κινείται, δυσκαμψία και αίσθηση ότι το γόνατο “κλειδώνει” ή υποχωρεί.
Θυλακίτιδα
Οι θύλακοι είναι μικροί σάκοι γεμάτοι με υγρό που προστατεύουν τις αρθρώσεις του γόνατος και επιτρέπουν στους τένοντες και τους συνδέσμους να κινούνται ομαλά. Όταν αυτοί οι θύλακοι φλεγμαίνουν λόγω υπερβολικής χρήσης ή επαναλαμβανόμενης πίεσης (π.χ. στο γονάτισμα), προκαλείται θυλακίτιδα (overuse syndromes) . Τα συμπτώματα είναι ήπιος έως μέτριος πόνος στο γόνατο, αίσθημα καύσου στην πληγείσα περιοχή, ενώ σε πιο σοβαρές περιπτώσεις έντονο οίδημα και δυσκαμψία κατά το περπάτημα. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η θυλακίτιδα δεν είναι σοβαρή και μπορεί να αντιμετωπιστεί συντηρητικά με φροντίδα στο σπίτι. Ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να χρειαστεί αντιβιοτική αγωγή ή παροχέτευση του υγρού (αν υπάρξει συγκέντρωση).
Τενοντίτιδα επιγονατιδικού
Η πιο συχνή τενοντίτιδα στο γόνατο είναι η επιγονατιδική, γνωστή και ως «γόνατο του άλτη». Αυτός ο τραυματισμός επηρεάζει τον τένοντα που συνδέει την επιγονατίδα με την κνήμη και είναι συχνός σε αθλητές που κάνουν άλματα, όπως οι παίκτες του μπάσκετ και του βόλεϊ. Ωστόσο, μπορεί να συμβεί σε οποιονδήποτε άνθρωπο που είναι σωματικά δραστήριος. Τα συμπτώματα με τα οποία εκδηλώνεται είναι: πόνος μπροστά από το γόνατο, ευαισθησία κάτω από την επιγονατίδα, οίδημα και δυσκαμψία της άρθρωσης.
Ρήξεις τενόντων
Οι τένοντες είναι μαλακοί ιστοί που συνδέουν τους μύες με τα οστά. Οι πιο συχνές ρήξεις στο γόνατο συμβαίνουν στους τένοντες του τετρακεφάλου μυός και στον επιγονατιδικό τένοντα.
Αθλητές και άτομα μέσης ηλικίας που ασχολούνται συχνά με σωματικές δραστηριότητες διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο ρήξης τενόντων, ιδιαίτερα μετά από πτώση ή άμεσο χτύπημα.
Κακώσεις πλαγίων συνδέσμων και οπίσθιου χιαστού συνδέσμου
Οι πλάγιοι σύνδεσμοι συνδέουν το μηριαίο οστό με την κνήμη και σταθεροποιούν το γόνατο όταν γίνονται πλευρικές κινήσεις. Ο οπίσθιος χιαστός σύνδεσμος βρίσκεται στο πίσω μέρος του γόνατος και είναι ένας από τους συνδέσμους που ενώνουν το μηριαίο οστό με την κνήμη και την προστατεύουν από το να οπισθοδρομεί υπερβολικά.
Οι κακώσεις των πλαγίων συνδέσμων είναι συχνές σε αθλήματα επαφής και συνήθως προκύπτουν από άμεσο χτύπημα ή σύγκρουση. Οι τραυματισμοί του οπίσθιου χιαστού συμβαίνουν από την άσκηση έντονης πίεσης όταν το γόνατο είναι λυγισμένο. Μπορεί επίσης να συμβεί σε περίπτωση υπερέκτασης της άρθρωσης του γόνατος.
Τα συμπτώματα στους τραυματισμούς των συνδέσμων του γόνατος είναι: ένας ήχος στο γόνατο κατά τη διάρκεια του τραυματισμού, δυσκολία στη βάδιση, οίδημα, περιορισμένο εύρος κινήσεων, αίσθηση αστάθειας και αδυναμία άρσης βάρους.
Τραυματισμοί στο γόνατο: πότε να επισκεφθείτε έναν γιατρό
Σε περιπτώσεις άμεσου τραυματισμού ή σοβαρής πλήξης, απαιτείται άμεση ιατρική παρέμβαση, ειδικά αν δεν μπορείτε να κινήσετε το γόνατό σας ή να το λυγίσετε.
Επίσης, αν για οποιοδήποτε λόγο πονάει το γόνατο σας και ο πόνος επιμένει για περισσότερο από μία εβδομάδα, τότε και πάλι είναι φρόνιμο να απευθυνθείτε σε έναν ορθοπαιδικό χειρουργό.
Μην επιτρέψετε σε έναν πόνο στο γόνατο να γίνει χρόνιος, επειδή δεν είναι αρκετά έντονος και μπορείτε να τον ανεχτείτε. Ο πόνος υποδηλώνει πρόβλημα και πρέπει να αντιμετωπίζεται.
Τραυματισμοί στο γόνατο: πως αντιμετωπίζονται
Οι τραυματισμοί στο γόνατο αντιμετωπίζονται διαφορετικά ανάλογα με την αιτία και τη σοβαρότητά τους.
Όταν έχουν προκληθεί από καταπόνηση ή υπερβολική χρήση, τότε η ξεκούραση, η λήψη αντιφλεγμονωδών φαρμάκων από του στόματος και η εφαρμογή πάγου είναι συνήθως αρκετές για να αποκατασταθεί το πρόβλημα. Όταν οι τραυματισμοί στο γόνατο είναι πιο σοβαροί, π.χ. ρήξεις συνδέσμων ή τραύματα από ατυχήματα, πρέπει να υπάρξει ιατρική αξιολόγηση και γιατί είναι πιθανό να απαιτηθούν νάρθηκες, ανάταξη του γόνατος ή ακόμα και χειρουργική επέμβαση.
Μπορούν να προληφθούν οι τραυματισμοί στο γόνατο;
Οι τραυματισμοί στο γόνατο δεν είναι πάντοτε εφικτό να προληφθούν, αλλά κάποια μέτρα μπορούν να μειώσουν τις πιθανότητες. Τέτοια είναι:
- η χρήση κατάλληλων υποδημάτων και προστατευτικού εξοπλισμού
- η σταδιακή αύξηση της έντασης της άσκησης
- η ενδυνάμωση των μυών του ποδιού
- η επαρκής πρόσληψη πρωτεΐνης, ασβεστίου και βιταμίνης D, απαραίτητα θρεπτικά συστατικά για την καλή υγεία των οστών.
