Εάν η αρθρίτιδα του γόνατός σας έχει επιδεινωθεί τόσο πολύ που η φαρμακευτική αγωγή και η φυσικοθεραπεία σας δεν αρκούν πλέον για να αποτρέψουν τον πόνο ή να αποτρέψουν προβλήματα κινητικότητας, είναι καλή στιγμή να εξετάσετε το ενδεχόμενο χειρουργικής επέμβασης αρθροπλαστικής γόνατος. Η σύγχρονη πραγματικότητα στην αποκατάσταση μετά από αρθροπλαστική γόνατος έχει προχωρήσει και βελτιωθεί πάρα πολύ από την παρατεταμένη παραμονή στο νοσοκομείο, την ανάπαυση στο κρεβάτι και την ανακούφιση από τον πόνο με βάση τα ναρκωτικά του παρελθόντος.
«Πριν από δεκαπέντε με 20 χρόνια λέγαμε στους ασθενείς μας να περιμένουν μέχρι να μην αντέχουν άλλο τον πόνο της οστεοαρθρίτιδας για να εξετάσουν το ενδεχόμενο χειρουργικής επέμβασης, αλλά αυτό δεν ισχύει πλέον», λέει ο Νικόλαος Θ. Ροΐδης, MD, PhD, DSc Διευθυντής του Τμήματος Ισχίου & Γόνατος του Metropolitan General. «Με τις σημερινές εξελίξεις στην ρομποτική χειρουργική, τις ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές και τα επιταχυνόμενα πρωτόκολλα αποκατάστασης (fast track), λέμε τώρα στους ασθενείς μας ότι εάν ο πόνος περιορίζει τις καθημερινές σας δραστηριότητες και έχετε εξαντλήσει τις συντηρητικές επιλογές – όπως ενέσεις και φυσικοθεραπεία – είναι καιρός να εξετάσετε το ενδεχόμενο χειρουργικής επέμβασης χωρίς κανένα φόβο γιατί η μετεγχειρητική αποκατάσταση πλέον έχει γίνει πολύ γρήγορη και χωρίς πόνο”.
Αυτό ίσχυε σίγουρα για την ασθενή μας Μαρία Κ. της οποίας ο πόνος έγινε τόσο έντονος που δεν μπορούσε να κοιμηθεί. «Ο γιατρός μου είπε ότι είχα οστεοαρθρίτιδα και στα δύο γόνατα. ήταν κυριολεκτικά κόκαλο με κόκαλο», θυμάται. «Αρχικά κάναμε ενέσεις υαλουρονικού οξέος και αυτό με ανακούφισε για περίπου ένα χρόνο αλλά μετά δεν λειτούργησε το ίδιο καλά. Τότε ξεκινήσαμε να συζητάμε για χειρουργική επέμβαση».
Πώς είναι η διαδικασία
Η χειρουργική επέμβαση ονομάζεται αρθροπλαστική γόνατος και είναι μια διαδικασία για την αντικατάσταση των κατεστραμμένων τμημάτων του γόνατός σας που σας προκαλούν πόνο.
Το γόνατο είναι το σημείο συνάντησης για τρία βασικά οστά: η κνήμη και το μηριαίο οστό (οστό του μηρού) συναντώνται στην άρθρωση και το καθένα καλύπτεται με χόνδρο για να απορροφήσει το σοκ της καθημερινής κίνησης. Στην μπροστινή επιφάνεια βρίσκεται ένα ανεξάρτητο οστό που ονομάζεται επιγονατίδα. Συχνά χρησιμοποιώντας ένα νωτιαίο αναισθητικό – όπως μια επισκληρίδιο που χρησιμοποιείται στον τοκετό – μια χειρουργική επέμβαση αρθροπλαστικής γόνατος περιλαμβάνει μια τομή πάνω από το γόνατο που επιτρέπει στον χειρουργό σας να αντικαταστήσει τις αρθρικές επιφάνειες της κνήμης, του μηριαίου οστού και της επιγονατίδας με μεταλλικά και πλαστικά εξαρτήματα για να αποκαταστήσει την φυσιολογική κινητικότητα και λειτουργία του γόνατος.
Υπάρχουν δύο γενικοί τύποι χειρουργικής επέμβασης αρθροπλαστικής γόνατος: η μερική και η ολική
Σε μια μερική αρθροπλαστική γόνατος (ονομάζεται επίσης μονοδιαμερισματική αρθροπλαστική γόνατος), αντικαθίσταται μόνο ένα τμήμα της άρθρωσης του γόνατος. Αυτή η διαδικασία μπορεί να συνιστάται για ασθενείς που έχουν βλάβη που περιορίζεται σε μία μόνο περιοχή του γόνατος. Επειδή η μερική αρθροπλαστική γόνατος γίνεται μέσω μικρότερης τομής, ο χρόνος ανάρρωσης στο νοσοκομείο είναι συχνά μικρότερος και οι άνθρωποι μπορούν να συνεχίσουν τις συνήθεις δραστηριότητές τους νωρίτερα. Ωστόσο, μπορεί να χρειαστεί μια νέα χειρουργική επέμβαση στο μέλλον εάν άλλα μέρη του γόνατος υποστούν βλάβη.
Σε μια ολική αρθροπλαστική γόνατος, αντικαθίστανται περισσότερες επιφάνειες του γόνατος. Μόνο ένα μικρό ποσοστό ασθενών μπορεί να είναι καλοί υποψήφιοι για μερική αρθροπλαστική γόνατος, σύμφωνα με την Αμερικανική Ακαδημία Ορθοπαιδικών Χειρουργών (AAOS). Οι περισσότεροι ασθενείς έχουν δύο ή περισσότερες περιοχές του γόνατος που είναι κατεστραμμένες, επομένως η ολική αρθροπλαστική είναι η καλύτερη διαδικασία για αυτούς.
Ο χειρουργός σας θα συζητήσει ποιος τύπος χειρουργικής επέμβασης είναι κατάλληλος για εσάς με βάση το ιατρικό ιστορικό σας και τους παράγοντες κινδύνου.
Πριν από τη χειρουργική επέμβαση, ο Νικόλαος Θ. Ροΐδης, MD, PhD, DSc Διευθυντής του Τμήματος Ισχίου & Γόνατος του Metropolitan General ακούει μια σειρά από κοινές ανησυχίες από τους ασθενείς του, όπως πόσο πόνο θα νιώσουν και πόσο θα πρέπει να εξαρτηθούν σε άλλους μετά τη διαδικασία. Αν και είναι αδύνατο να προβλέψουμε κάθε εξέλιξη, είναι στην ευχάριστη θέση να τους διαβεβαιώσει ότι σύγχρονα, η διαχείριση του μετεγχειρητικού πόνου είναι εξαιρετική με τους ασθενείς μας συχνά να λένε ότι δεν κατάλαβαν ότι έχουν υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση μιας και δεν βίωσαν κανένα μετεγχειρητικό πόνο!
Οι ασθενείς μας δεν θα χρειαστούν σημαντική βοήθεια τις πρώτες εβδομάδες μετά τη χειρουργική επέμβαση μιας και μπορούν να περπατήσουν σχετικά αυτόνομα από τις πρώτες μετεγχειρητικές ημέρες, ενώ οι περισσότεροι θα ανακτήσουν την πλήρη ανεξαρτησία τους περίπου τρεις εβδομάδες μετά τη επέμβαση.
Η αποκατάσταση αρθροπλαστικής γόνατος ξεκινά αμέσως στο νοσοκομείο
Σύγχρονα, μια τυπική νοσηλεία μετά από χειρουργική επέμβαση αντικατάστασης γόνατος διαρκεί μόνο 24 ώρες, αν και ορισμένοι ασθενείς επιστρέφουν στο σπίτι την ίδια μέρα μετά την επέμβαση και ορισμένοι ηλικιωμένοι κυρίως ασθενείς μπορεί να χρειαστεί να παραμείνουν περισσότερο.
Όταν σκέφτεστε να σταθείτε ξανά στα πόδια σας, είναι χρήσιμο να εξετάζετε τη διαδικασία ανάρρωσης σε φάσεις, ξεκινώντας αμέσως μετά την επέμβαση. Η διαχείρηση του μετεγχειρητικού πόνου είναι πλέον προληπτική και όχι θεραπευτική. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να πάρουμε φάρμακα πριν πονέσουμε! Θα σας χορηγηθούν φάρμακα για τον πόνο και αντιφλεγμονώδη φάρμακα. Από εκεί και πέρα, το θέμα είναι να κινήσετε ξανά την άρθρωση του γόνατος.
«Η φυσικοθεραπεία ξεκινά την ημέρα της χειρουργικής επέμβασης και μπορεί να είναι τόσο ελάχιστη όσο να κρεμάτε τα πόδια σας στο πλάι του κρεβατιού», λέει ο Δρ Ροίδης. Το υπόλοιπο της παραμονής σας στο νοσοκομείο πιθανότατα θα περιλαμβάνει φυσικοθεραπεία εστιασμένη σε «δραστηριότητες της καθημερινής ζωής», τις οποίες θα χρειαστείτε για να μετακινηθείτε στο σπίτι σας.
«Ο φυσιοθεραπευτής μας βλέπει τους ασθενείς μας μερικές ώρες μετά τη χειρουργική επέμβαση για να τους σηκώσει και να περπατήσει». «Δεν υπάρχει χρόνος για ξεκούραση στο κρεβάτι όπως ήταν παλιά. Τώρα κάνουμε τους ασθενείς να κινούνται πολύ πιο γρήγορα».
Πράγματι, η κ. Μαρία αναφέρει ότι το προσωπικό του νοσοκομείου την είχε σηκώσει να περπατήσει σχεδόν αμέσως. «Άρχισα να περπατάω την ημέρα του χειρουργείου», λέει.
Η αποκατάσταση γόνατος συνεχίζεται όταν είστε σπίτι
Η επόμενη φάση της ανάρρωσης συνεχίζεται στο σπίτι, καθώς οι ασθενείς αρχίζουν να εγκλιματίζονται σε κανονικές δραστηριότητες, όπως η μετακίνηση μεταξύ των δωματίων, το να σηκώνονται και να κάθονται σε έπιπλα και να χρησιμοποιούν το μπάνιο. Αν και όλοι είναι διαφορετικοί, πολλοί ασθενείς είναι πιθανό να έχουν παρόμοιες εμπειρίες κατά τις πρώτες εβδομάδες της ανάρρωσης.
Για την κ. Μαρία, η σταθερότητα ήταν ένα μεγάλο ζήτημα. «Έμαθα πολύ καλά πού έβαζα πόδια, για παράδειγμα, όταν κατέβαινα από ένα κράσπεδο. Απλώς ένιωσα λίγο ανασφάλεια νωρίς μετά την επέμβαση, οπότε φοβόμουν μην πέσω».
Επιπλέον, παρουσίασε λίγο πρήξιμο. «Το νοσοκομείο μου έδωσε έναν ειδικό νάρθηκα που κυκλοφορεί κρύο νερό γύρω από το γόνατο, το οποίο ήταν υπέροχο και βοήθησε στο πρήξιμο», λέει.
Είτε ο γιατρός σας έχει συνταγογραφήσει επίσημη φυσικοθεραπεία εξωτερικών ασθενών είτε σας έχει εμπιστευθεί ένα θεραπευτικό σχήμα με περπάτημα και ασκήσεις στο σπίτι, οι ασθενείς μπορεί να έχουν εξίσου πολύ ικανοποιητικά αποτελέσματα!
Βοηθητικές συσκευές βάδισης
Όσον αφορά το περπάτημα χωρίς βοήθεια, ο Δρ Ροΐδης βλέπει ότι οι περισσότεροι ασθενείς χρειάζονται έναν περιπατητή για 1-2 ημέρες έτσι ώστε να ξανακερδίσουν την αυτοπεποίθηση τους και μετά χρειάζονται ένα μπαστούνι αγκώνος για 2-3 εβδομάδες. Πολλοί ασθενείς μπορούν να βαδίσουν αυτόνομα χωρίς μπαστούνι από τις πρώτες ημέρες μετά το χειρουργείο. «Σε ένα μήνα οι περισσότεροι ασθενείς αισθάνονται πολύ καλά», προσθέτει.
Ο Δρ Ροΐδης βλέπει γενικά τους ασθενείς του να περπατούν ομαλά σε περίπου δύο με τρεις εβδομάδες. «Πολλοί θα έχουν μπαστούνι, αλλά δεν εξαρτώνται από αυτό», λέει. «Αν και μπορεί να αισθάνονται ακόμα κάποια ήπια ενόχληση, τους βλέπω να κινούνται και να ισιώνουν καλά το γόνατό τους στις τρεις εβδομάδες».
Οδήγηση
Όσον αφορά την οδήγηση, το χρονικό πλαίσιο μπορεί να διαφέρει. Εάν αντικατασταθεί το αριστερό γόνατο, μπορείτε να περιμένετε δύο έως τρεις εβδομάδες πριν οδηγήσετε. Εάν αντικατασταθεί το δεξί γόνατο, μπορείτε να περιμένετε τρεις έως έξι.
«Ο χρόνος αντίδρασης στο φρένο είναι ο τελευταίος που επιστρέφει», λέει η Δρ Ροΐδης. «Οπότε είναι καλύτερο να έχεις κάποιον στο αυτοκίνητο μαζί σου στην αρχή, ώστε να νιώσεις πώς είναι να σταματάς σε μια πινακίδα στοπ».
Επιστροφή στην εργασία
Πολλοί ασθενείς είναι πρόθυμοι να ακούσουν πότε μπορούν να επιστρέψουν στην εργασία τους, αλλά η απάντηση εξαρτάται συχνά από το επάγγελμα. Εάν έχετε μια δουλειά γραφείου που σας επιτρέπει να κάθεστε άνετα, μπορείτε να επιστρέψετε στη δουλειά σας σε δύο έως τέσσερις εβδομάδες. Ωστόσο, εάν η δουλειά σας απαιτεί να είστε πολλές ώρες σε ορθοστασία, η επιστροφή σας μπορεί να είναι πιο κοντά στις τέσσερις εβδομάδες. Εάν το επάγγελμά σας συνεπάγεται σημαντική χειρωνακτική εργασία, μπορεί να μείνετε σπίτι έως και ένα μήνα.
Άσκηση και σωματική δραστηριότητα
Η τελική φάση της ανάρρωσης, όπως τη θεωρεί ο Δρ Ροΐδης, επιστρέφει σε ασκήσεις και επιπλέον ήπιες αθλητικές δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένης της πεζοπορίας και της ποδηλασίας. «Χρειάζονται συνήθως οκτώ εβδομάδες για να φτάσουμε σε αυτή τη φάση», λέει.
Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι η αρθροπλαστική γόνατος παρουσιάζει συνεχή βελτίωση έως και ένα χρόνο μετά την χειρουργική επέμβαση.
«Μετά από μερικά χρόνια, ξεχνάς ότι έχεις κάνει χειρουργική επέμβαση στο γόνατο», λέει ο κ. Στέλιος, ο οποίος θα υποβληθεί σε αρθροπλαστική στο αριστερό του γόνατο ένα χρόνο μετά την επέμβαση στο δεξί. «Πριν από το χειρουργείο δεν μπορούσα να κάνω κάποιες εργασίες στον κήπο μου. Τώρα περπατώ φυσιολογικά και ανεβαίνω σκάλες. Κάνω αυτό που θέλω και δεν πονάω».
Παράγοντες που επηρεάζουν την αποκατάσταση γόνατος
Πολλά πράγματα επηρεάζουν τον ρυθμό και την ευκολία της ανάρρωσής σας, αλλά κανένα δεν είναι τόσο όσο η γενική υγεία και το επίπεδο δραστηριότητάς σας πριν από την επέμβαση. «Οι πιο υγιείς, πιο δραστήριοι άνθρωποι τείνουν να αναρρώνουν πιο γρήγορα», λέει ο Δρ Ροΐδης.
Φυσικοθεραπεία
Επιπλέον, ο Δρ Ροΐδης είναι μεγάλος θαυμαστής της αποκατάστασης των ασθενών χωρίς επίσημη φυσικοθεραπεία αλλά με κατάλληλο πρόγραμμα ασκήσεων στο σπίτι από τους ίδιους τους ασθενείς (physical therapy free program). «Το μεγάλο πράγμα είναι να κινηθείς», λέει. «Νομίζω ότι σε ορισμένες περιπτώσεις η κατάλληλη κινησιοθεραπεία μετά από χειρουργική επέμβαση αντικατάστασης γόνατος μπορεί να είναι τόσο σημαντική όσο και η ίδια η επέμβαση».
Επιπλέον, η επιτυχημένη διαχείριση του πόνου ανοίγει το δρόμο για καλύτερη ανάρρωση, μιας και οι άνθρωποι που δεν νιώθουν μεγάλη δυσφορία και πόνο μπορούν να προχωρήσουν πολύ καλά με το πρόγραμμα αποκατάστασης.
Κοινωνική υποστήριξη
Είναι επίσης μια καλή ιδέα να έχετε την οικογένεια και τους φίλους σας να βοηθήσουν σε όλη τη διαδικασία ανάρρωσής σας. «Η κοινωνική υποστήριξη επηρεάζει την επιτυχία της ανάρρωσης», λέει ο Δρ Ροΐδης. «Είναι πάντα χρήσιμο για τα μέλη της οικογένειας ή ένα κοινωνικό σύστημα να υποστηρίζουν έναν ασθενή».
Κίνητρο για την ανάκτηση της σωματικής λειτουργίας
Και τέλος μας αναφέρει ότι βλέπει και έναν άλλο παράγοντα που επιταχύνει την ανάρρωση για ορισμένους ασθενείς. «Το κίνητρο είναι μεγάλο, ειδικά με την επέμβαση αντικατάστασης γόνατος», λέει. «Εάν οι ασθενείς ασχολούνται με αθλήματα, όπως το γκολφ, το τένις ή το κολύμπι, το κίνητρό τους για να επιστρέψουν στις δραστηριότητές τους παίζει σημαντικό ρόλο».
Συμβουλές για Ομαλή Ανάρρωση
Παρακάτω θα βρείτε μερικές χρήσιμες συμβουλές από ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε αρθροπλαστική γόνατος:
«Αν έχετε ανησυχίες ή εάν αντιμετωπίζετε κάτι που δεν καταλαβαίνετε, μιλήστε. Ο γιατρός και ο φυσιοθεραπευτής σας θα γνωρίζουν εάν είναι φυσιολογικό ή όχι. Στην περίπτωσή μου, ανέφερα ένα θέμα μυϊκού σπασμού στη φυσιοθεραπεύτρια μου και πήρε τηλέφωνο με τον γιατρό μου και κατέληξα να χρειάζομαι αλλαγή φαρμάκου για να το αντιμετωπίσω.»
«Το περπάτημα είναι η καλύτερη θεραπεία που μπορείς να κάνεις. Περπατώντας στο πάρκο ή στη γειτονιά σας είναι πραγματικά ο τρόπος που θα μπορέσετε να επιστρέψετε στην κανονική ζωή πιο γρήγορα».
«Έχω κάνει και τα δύο γόνατα, πριν από χρόνια. Καλύτερη συμβουλή: Κάντε από πριν τις ασκήσεις και ενισχύστε τη δύναμή σας. Μετά μετά τη χειρουργική επέμβαση, κάντε την άσκησή σας μόλις μπορέσετε και συνεχίστε να τις κάνετε για να έχετε το καλύτερο εύρος κίνησης».
«Μην χρησιμοποιείτε το χειρουργείο σας ως δικαιολογία για να κάθεστε στον καναπέ όλη μέρα. Πρέπει να σηκωθείτε και να περπατήσετε γρήγορα. Κάντε όλες τις ασκήσεις και τις διατάσεις που σας δίνει ο γιατρός σας και πιέστε τον εαυτό σας να βελτιώνετε κάθε φορά που κάνετε τις ασκήσεις σας. Αλλά μην το παρακάνετε. Ακούστε το σώμα σας. Οσο περισσότερο κινείσαι, τόσο καλύτερος θα είσαι».
«Έκανα αμφοτερόπλευρες αντικαταστάσεις γόνατος πριν από δύο χρόνια. Η συμβουλή μου? Ενισχύστε τους μύες των ποδιών σας πριν από την επέμβαση. Ξεκίνησα τρεις μήνες πριν, οπότε οι μύες ήταν σε κορυφαία φόρμα. Έκανε τεράστια διαφορά στο να κάνει τη θεραπεία πολύ πιο εύκολη».
«Είναι 90 τοις εκατό μια διανοητική διαδικασία να συμμετέχεις στην αποκατάσταση και να σκέφτεσαι θετικά. Βάλτε έναν στόχο. Ο δικός μου στόχος ήταν να επιστρέψω στη δουλειά μετά από ένα μήνα και κατάφερα να το κάνω. Αγαπήστε την παγομηχανή σας! Εξακολουθώ να χρησιμοποιώ ακόμα παγοθεραπεία μετά από κάθε έντονη δραστηριότητα».
«Είχα κάνει και τα δύο γόνατά μου πριν από 10 και 11 χρόνια. Ο πάγος θα είναι φίλος σου! Χρησιμοποιήστε το όλη την ώρα. βοηθά σε κάθε πόνο που έχετε. Και φροντίστε να κάνετε ΟΛΗ τη φυσικοθεραπεία σας. Βοηθάει να σηκωθείς ξανά στα πόδια σου!! Δεν είχα πόνο ή προβλήματα όλα αυτά τα χρόνια. Και είμαι 72 χρονών».
«Είχα αντικαταστήσει και τα δύο μου γόνατα μέσα σε τρεις μήνες. Το ένα ήταν κόκαλο με κόκαλο και το άλλο είχε λίγο χόνδρο που είχε απομείνει αλλά πιο επώδυνο από το άλλο. Κοινή λογική, αλλά αυτές είναι οι συμβουλές μου: 1) Βρείτε έναν έμπειρο χειρουργό που εμπιστεύεστε ή τουλάχιστον σας έχει συσταθεί μέσω γνωστής αξιόπιστης πηγής. 2) Γνωρίστε τις επιλογές του σχεδίου αποκατάστασης σχετικά με την μετεγχειρητική φυσικοθεραπεία. Μερικοί άνθρωποι μένουν μόνοι και δεν έχουν βοήθεια 3) Κάντε σωστά τις ασκήσεις αποκατάστασης ώστε να μπορείτε να σταθείτε ξανά στα πόδια σας με ασφάλεια και το συντομότερο δυνατό. 4) Ξεκουραστείτε. 5) Εμπιστευτείτε ότι το νέο σας γόνατο θα σας αλλάξει τη ζωή.»
Τμήμα Ισχίου & Γόνατος Metropolitan General
EKA-ESSKA Training Center
M 6972802458
Ιατρείο: Άντερσεν 4Γ & Μωραΐτη 93
Ν. Ψυχικό, 11525
2106106292, 6973034102
