Η άρθρωση του ισχίου είναι μια από τις πιο σημαντικές και κεντρικές αρθρώσεις στο ανθρώπινο σώμα. Μας επιτρέπει να καθόμαστε, να στεκόμαστε, να περπατάμε και να τρέχουμε – να κινούμε το σώμα μας γενικά. Επιτρέπει μεγάλο εύρος κίνησης, το οποίο δυστυχώς μπορεί επίσης να οδηγήσει σε πολλούς τραυματισμούς.

Ανακαλύψτε την άρθρωση του ισχίου, τα ανατομικά της στοιχεία, τις πιό συχνές αιτίες πόνου και των παθήσεων, των τραυματισμών και των χειρουργικών επεμβάσεων που μπορούν να αποκαταστήσουν τη λειτουργία εάν αντιμετωπίζετε προβλήματα.

Ανατομία του ισχίου

Η άρθρωση του ισχίου είναι μια σύνθετη άρθρωση (ball and socket) όπου το οστό του μηρού (μηριαία κεφαλή) συναντά τη λεκάνη (κοτύλη). Ως μία από τις μεγαλύτερες αρθρώσεις του σώματος που φέρουν βάρος, το ισχίο είναι επίσης υπεύθυνο για την κίνηση του μηρού.

Για να προσδιορίσετε τι μπορεί να σημαίνει ο πόνος στο ισχίο και για να κατανοήσετε καλύτερα τις συνθήκες και τους τραυματισμούς του, είναι χρήσιμο να μάθετε την ανατομία του ισχίου:

Η μηριαία κεφαλή, στο πάνω μέρος του μηριαίου οστού, είναι η σφαίρα της άρθρωσης του ισχίου και προσαρμόζεται στην κοτύλη. Η κοτύλη είναι μια κυκλική υποδοχή στο πάνω μέρος της λεκάνης. Ο αρθρικός χόνδρος καλύπτει τα οστά που φέρουν βάρος, επιτρέποντας την ομαλή κίνηση του ισχίου. 

Οι μεγάλοι μύες υποστηρίζουν την άρθρωση και της επιτρέπουν να κινείται σωστά, συμπεριλαμβανομένων:

– Οι γλουτιαίοι είναι οι μύες των γλουτών που βρίσκονται στο πίσω μέρος του ισχίου.

– Οι μύες προσαγωγής είναι οι μύες του εσωτερικού μηρού που τραβούν το πόδι προς τα μέσα προς το αντίθετο πόδι.

– Ο λαγονοψοίτης μυς αρχίζει στο κάτω μέρος της πλάτης και συνδέεται με το άνω μηριαίο οστό.

– Υπάρχουν τέσσερις μοίρες του τετρακέφαλου μυός στο μπροστινό μέρος του μηρού που εκτείνονται από το ισχίο μέχρι το γόνατο.

– Οι οπίσθιοι μηριαίοι (hamstrings) τρέχουν στο πίσω μέρος του μηρού και πηγαίνουν από το ισχίο μέχρι ακριβώς κάτω από το γόνατο.

Υπάρχουν επίσης μεγάλα νεύρα και αιμοφόρα αγγεία που διατρέχουν το ισχίο, συμπεριλαμβανομένου του ισχιακού νεύρου στο πίσω μέρος του ισχίου και του μηριαίου νεύρου στο μπροστινό μέρος του ισχίου και της μηριαίας αρτηρίας, η οποία ξεκινά από τη λεκάνη και περνά από το μπροστινό μέρος του το ισχίο και κάτω από το μηρό.

Συνήθεις αιτίες πόνου στο ισχίο

Η αρθρίτιδα είναι η πιο κοινή αιτία χρόνιου πόνου και αστάθειας στο ισχίο. Οι τρεις πιο συνηθισμένοι τύποι αρθρίτιδας που επηρεάζουν το ισχίο περιλαμβάνουν την οστεοαρθρίτιδα, τη ρευματοειδή αρθρίτιδα και τη μετατραυματική αρθρίτιδα. Άλλες μορφές μπορούν ακόμα να εμφανιστούν.

Οστεοαρθρίτιδα

Αυτή η μορφή αρθρίτιδας αναφέρεται στη διάσπαση του χόνδρου του ισχίου, του αρθρικού υμένα και τελικά των οστών του ισχίου. Άτομα 50 ετών και άνω είναι πιο επιρρεπή σε αυτή την κατάσταση φθοράς στην οποία η άρθρωση σταδιακά διαβρώνεται. Στο πιο προχωρημένο στάδιο της οστεοαρθρίτιδας, τα οστά τρίβονται μεταξύ τους, οδηγώντας σε πόνο και δυσκαμψία στο ισχίο. Η ολική αρθροπλαστική ισχίου είναι μια επιλογή για άτομα με προχωρημένη οστεοαρθρίτιδα.

Ρευματοειδής αρθρίτιδα

Αυτή η αυτοάνοση νόσος επηρεάζει τον αρθρικό υμένα, προκαλώντας πάχυνση και φλεγμονή. Η χρόνια φλεγμονή καταστρέφει τον χόνδρο, προκαλώντας πόνο και δυσκαμψία. Σε αντίθεση με την οστεοαρθρίτιδα, ωστόσο, η ρευματοειδής αρθρίτιδα προέρχεται από μια διαταραχή του ανοσοποιητικού συστήματος. Έτσι, η αντιμετώπιση της νόσου γίνεται καλύτερα με μεθόδους που στοχεύουν στις υποκείμενες διεργασίες του ανοσοποιητικού συστήματος, όπως oi βιολογικοί παράγοντες.

Μετατραυματική Αρθρίτιδα

Ένας σοβαρός τραυματισμός ή κάταγμα του ισχίου μπορεί να βλάψει μόνιμα τον χόνδρο, γεγονός που μπορεί να προκαλέσει την ανάπτυξη μετατραυματικής αρθρίτιδας.

Οστεονέκρωση

Παρόμοια με τη μετατραυματική αρθρίτιδα, η άσηπτη αγγειακή νέκρωση προκαλείται από τραυματισμό στο ισχίο. Ένα εξάρθρημα ή κάταγμα μπορεί να περιορίσει την παροχή αίματος στην κεφαλή του μηριαίου οστού, η οποία τελικά οδηγεί σε κατάρρευση στην επιφάνεια του οστού.

Παιδική νόσος του ισχίου

Μερικές φορές τα βρέφη γεννιούνται με συγγενείς ανωμαλίες του ισχίου που οδηγούν σε αρθρίτιδα αργότερα στη ζωή τους. Ένα παράδειγμα είναι η δυσπλασία του ισχίου, μια κατάσταση κατά την οποία η υποδοχή του ισχίου δεν καλύπτει πλήρως τη σφαίρα του οστού του μηρού. Οι ενήλικες με δυσπλασία ισχίου διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο τραυματισμών του ισχίου, όπως εξάρθρημα, και μπορεί να εμφανίσουν χρόνιο πόνο που σχετίζεται με την πάθηση.

Επιλογές θεραπείας για παθήσεις ισχίου

Η μέθοδος θεραπείας που επιλέγεται για μια πάθηση του ισχίου εξαρτάται από τα χαρακτηριστικά της διάγνωσης του ασθενούς. Τα ακόλουθα παραδείγματα είναι κοινές θεραπείες που χρησιμοποιούνται για ορισμένα προβλήματα ισχίου:

Τρυπανισμοί (core decompression)

Γίνεται χειρουργική διάτρηση σε περιοχή οστεονέκρωσης κοντά στην άρθρωση που έχει προσβληθεί από αναγγειακή νέκρωση. Ο χειρουργός πρέπει να τρυπήσει στον αυχένα του μηριαίου για να διεγείρει τη ροή του αίματος, να μειώσει την πίεση και να επιβραδύνει τη φθορά της άρθρωσης του ισχίου. Η διαδικασία είναι πιο κατάλληλη για το στάδιο 1 και το πρώιμο στάδιο 2 των ισχίων.

Αρθροσκόπηση Ισχίου

Αυτή η ελάχιστα επεμβατική διαδικασία μπορεί να συνιστάται εάν έχετε ορισμένες επώδυνες καταστάσεις που δεν ανταποκρίνονται σε συντηρητικές θεραπείες, όπως ανάπαυση, φυσικοθεραπεία και ενέσεις. Η αρθροσκόπηση περιλαμβάνει την εισαγωγή μιας μικρής κάμερας στην άρθρωση του ισχίου, η οποία προβάλλει τις εικόνες σε μια οθόνη βίντεο. Επειδή το αρθροσκόπιο (κάμερα) και τα εργαλεία είναι πολύ λεπτά, ο χειρουργός μπορεί να κάνει μικροσκοπικές τομές κατά τη διάρκεια της διαδικασίας. Η αρθροσκόπηση μπορεί να ανακουφίσει τα επώδυνα συμπτώματα των προβλημάτων που επηρεάζουν τον επιχείλιο χόνδρο, τον αρθρικό χόνδρο και τους μαλακούς ιστούς του ισχίου.

Αρθροπλαστική επιφανείας (hip resurfacing)

Αρθροπλαστική επιφανείας και ολική αρθροπλαστική ισχίου χρησιμοποιούνται συνήθως για ασθενείς με προχωρημένη αρθρίτιδα ή άλλη πάθηση που έχει προκαλέσει σοβαρή βλάβη στην άρθρωση. Η αρθροπλαστική επιφανείας είναι λιγότερο επεμβατική από την αρθροπλαστική ισχίου, και διατηρεί τμήμα της κεφαλής του μηριαίου οστού (αντί για πλήρη αφαίρεση κεφαλής σε ολική αρθροπλαστική ισχίου). Η μηριαία κεφαλή καλύπτεται με ένα λείο μεταλλικό κάλυμμα και το κατεστραμμένο οστό και ο χόνδρος αφαιρούνται επίσης και αντικαθίστανται με ένα μεταλλικό κέλυφος.

Πολλοί ασθενείς επιλέγουν την αρθροπλαστική επιφανείας επειδή αφαιρείται λιγότερο οστό και θεωρείται λιγότερο επεμβατική θεραπευτική μέθοδος σε σύγκριση με την ολική αρθροπλαστική ισχίου. Υπάρχει επίσης μικρότερος κίνδυνος εξάρθρωσης και η χειρουργική επέμβαση αναθεωρείται ευκολότερα, εάν παραστεί ανάγκη στο μέλλον.

Ολική αρθροπλαστική ισχίου  (total hip arthroplasty)

Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, ο αριθμός των συνολικών αρθροπλαστικών ισχίου που πραγματοποιούνται κάθε χρόνο αυξάνεται σταθερά στις Ηνωμένες Πολιτείες, σύμφωνα με την Αμερικανική Ένωση Χειρουργών Ισχίου και Γόνατος. Όταν το ισχίο έχει φθαρεί σημαντικά λόγω αρθρίτιδας, τη θέση του μπορεί να πάρει ένα προσθετικό ισχίο. Αυτή η χειρουργική επέμβαση, που ονομάζεται επίσης αρθροπλαστική ισχίου, περιλαμβάνει την αφαίρεση του κατεστραμμένου οστού και χόνδρου.

Η κατεστραμμένη κεφαλή του μηριαίου οστού πρέπει να αφαιρεθεί και να αντικατασταθεί με ένα μεταλλικό στέλεχος, το οποίο είναι τοποθετημένο στην κοιλότητα του μηριαίου οστού (femoral stem).

Μια μεταλλική ή κεραμική μπάλα τοποθετείται στην κορυφή του στελέχους, αντικαθιστώντας την κατεστραμμένη μηριαία κεφαλή (metallic or ceramic femoral head).

Η επιφάνεια χόνδρου της κοτύλης πρέπει να εξαχθεί και να αντικατασταθεί από μεταλλική κοτύλη με βίδες που την συγκρατούν στη σωστή ανατομική θέση της (acetabular shell).

Ένα ένθετο πολυαιθυλενίου εισάγεται μεταξύ της νέας κεφαλής και της κοτύλης για να εξασφαλίσει μια λεία επιφάνεια (polyethylene liner).

Δεν υπάρχουν απόλυτα όρια βάρους ή ηλικίας για αντικατάσταση ισχίου και κάθε ασθενής αξιολογείται για αυτήν την επέμβαση σε ατομική βάση. Η χειρουργική επέμβαση αυτή έχει πραγματοποιηθεί με επιτυχία σε άτομα όλων των ηλικιών, από νεαρούς έφηβους έως ηλικιωμένους ασθενείς.

Ολική αρθροπλαστική ισχίου: Πριν, κατά τη διάρκεια και μετά

Όταν οι αρθρώσεις του ισχίου σας καταστραφούν λόγω αρθρίτιδας ή άλλης χρόνιας πάθησης, οι καθημερινές δραστηριότητες όπως το περπάτημα γίνονται πιο επώδυνες. Εάν οι συντηρητικές θεραπείες όπως η ξεκούραση και η φυσικοθεραπεία δεν ανακουφίζουν τον πόνο σας, ο γιατρός σας μπορεί να προτείνει χειρουργική επέμβαση αντικατάστασης ισχίου.

Ο βαθμός πόνου και αναπηρίας που έχετε είναι σίγουρα σημαντικοί παράγοντες. Ενώ η πλειονότητα των ασθενών που υποβάλλονται σε χειρουργική επέμβαση ισχίου είναι μεταξύ 50 και 80 ετών, όλο και νεότεροι ασθενείς μπορεί επίσης να χρειαστούν αυτή την επέμβαση για την αποκατάσταση της κινητικότητας. Πριν προσδιορίσετε εάν η χειρουργική επέμβαση είναι η καλύτερη επιλογή, ο γιατρός σας θα κρατήσει σημειώσεις σχετικά με το ιατρικό ιστορικό σας και θα αξιολογήσει την τρέχουσα κατάσταση του ισχίου σας. Μπορεί να παραγγελθούν απεικονιστικές εξετάσεις για να επιβεβαιωθεί η έκταση της βλάβης στις αρθρώσεις.

Πριν την Αντικατάσταση Ισχίου

Πριν από τη χειρουργική επέμβαση, ο ειδικός Χειρουργός Ισχίου θα βεβαιωθεί ότι κατανοείτε όλα όσα συνεπάγεται η χειρουργική επέμβαση ισχίου και τι μπορείτε να περιμένετε από τα αποτελέσματα. Εάν ήσασταν πολύ δραστήριοι και ασχοληθήκατε με αθλήματα υψηλής έντασης, ενδέχεται να μην μπορείτε να επιστρέψετε σε αυτές τις δραστηριότητες. Οι ασκήσεις χαμηλής πρόσκρουσης, όπως η κολύμβηση και η ποδηλασία, είναι πιο κατάλληλες μετά την επέμβαση.

Εάν ένας ασθενής είναι υπέρβαρος, ο γιατρός του μπορεί να του ζητήσει να χάσει βάρος πριν από τη χειρουργική επέμβαση, κάτι που θα αφαιρέσει κάποια πίεση από τις αρθρώσεις του ισχίου. Οι συστάσεις του γιατρού σας θα ποικίλλουν ανάλογα με τον τρόπο ζωής σας και άλλους παράγοντες. Θα λάβετε επίσης συγκεκριμένες οδηγίες για το πώς να προετοιμαστείτε για την ημέρα της επέμβασης και τι να φέρετε στο νοσοκομείο.

Παρακάτω είναι μερικοί τρόποι προετοιμασίας για χειρουργική επέμβαση αρθροπλαστικής ισχίου για να κάνετε την ανάρρωση όσο το δυνατόν πιο εύκολη:

Φυσική Εξέταση

Ο Ορθοπαιδικός Χειρουργός Ισχίου θα λάβει λεπτομερή στοιχεία του ιατρικού σας ιστορικού και και θα προβεί σε λεπτομερή φυσική εξέταση. Είναι σημαντικό να είστε καλά στην υγεία σας όταν κάνετε αρθροπλαστική ισχίου για να διασφαλίσετε ότι το σώμα σας μπορεί να χειριστεί την επιβάρυνση της επέμβασης και ότι θα μπορέσετε να ανακάμψετε σωστά. Εξηγήστε όλα τα φάρμακα που παίρνετε αυτήν τη στιγμή στον γιατρό σας και ενημερώστε τον για τυχόν ασθένειες ή πόνους που αντιμετωπίζετε εκ των προτέρων.

Κόψε το κάπνισμα

Η χρήση καπνού και νικοτίνης είναι γνωστό ότι μειώνει την ικανότητα του σώματος να θεραπεύεται και να ανακάμπτει μετά από χειρουργική επέμβαση. Η διακοπή του καπνίσματος πριν από την αντικατάσταση γόνατος ή ισχίου μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο επιπλοκών κατά τη διάρκεια της επέμβασης.

Ασκήσεις προετοιμασίας

Ο γιατρός σας μερικές φορές θα σας δώσει οδηγίες να κάνετε ασκήσεις προετοιμασίας για να ενισχύσετε τους μύες που περιβάλλουν το ισχίο σας. Αυτό μπορεί να βοηθήσει την ανάρρωσή σας να πάει πιο ομαλά, καθώς θα έχετε δυνατούς μύες για να αποφορτίσετε την άρθρωση του ισχίου κατά την διάρκεια της άμεσης μετεγχειρητικής σας πορείας.

Προετοιμάστε το σπίτι σας

Είναι σημαντικό να προετοιμάσετε το σπίτι σας εκ των προτέρων, ώστε να έχετε όλα όσα χρειάζεστε άμεσα διαθέσιμα. Κανονίστε έναν φίλο ή μέλος της οικογένειας να μείνει μαζί σας αμέσως μετά την επιστροφή σας στο σπίτι για να σας βοηθήσει.

Κατά τη διάρκεια χειρουργικής επέμβασης ολικής αρθροπλαστικής ισχίου

Μετά τη χορήγηση της αναισθησίας, ο γιατρός θα ξεκινήσει τη χειρουργική επέμβαση. Ο χειρουργός ολικής αρθροπλαστικής θα επιλέξει ποιος τύπος πρόθεσης ανταποκρίνεται καλύτερα στις ανάγκες της άρθρωσής σας. Με την πλήρη χειρουργική επέμβαση αντικατάστασης ισχίου, υπάρχουν συνήθως δύο κύρια συστατικά: η μηριαία κεφαλή ή η «μπάλα», κατασκευασμένη είτε από ισχυρό μέταλλο είτε από κεραμικό υλικό, και η κοτύλη ή η «υποδοχή», κατασκευασμένη συνήθως από κράματα τιτανίου. Τα προσθετικά εξαρτήματα είτε εφαρμόζονται στο οστό είτε στερεώνονται στη θέση τους, ανάλογα με την αντοχή των οστών του ασθενούς.

Η χειρουργική επέμβαση συνήθως διαρκεί μια ώρα.

Αποκατάσταση ισχίου

Αφού τελειώσει η χειρουργική επέμβαση η οποία γίνεται με συνδυασμό ελαφράς ραχιαίας αναισθησίας και μέθης, ο χειρουργός σας θα σας εξηγήσει ξεκάθαρα τι πρέπει να κάνετε στο σπίτι για να αναρρώσετε πλήρως. Αυτό θα περιλαμβάνει τη διατήρηση των περιοχών της τομής στεγνές μέχρι την πλήρη επούλωση. Ο γιατρός σας θα σας συστήσει επίσης να καταναλώνετε μια ισορροπημένη διατροφή με συμπλήρωμα σιδήρου και να πίνετε πολλά υγρά. Άμεσα μετά τη χειρουργική επέμβαση, οι ασθενείς θα πρέπει να συμμετέχουν σε ελαφριές έως κανονικές δραστηριότητες προκειμένου να ανακτήσουν το κανονικό εύρος κίνησής τους και να ενισχύσουν τις νέες τους αρθρώσεις. Οι πρόσθιες προσπελάσεις του ισχίου (ALMIS supine) και οι σύγχρονες τεχνικές ελάχιστης επεμβατικότητας (MIS) προσφέρουν άμεση κινητοποίηση, άμεση βάδιση και φόρτιση και συνήθως απαιτείται μόνο μια ημέρα νοσηλείας. Οι ασθενείς βαδίζουν αμέσως λίγες ώρες μετά την χειρουργική επέμβαση με ελάχιστη ή καθόλου χρήση υποστηρικτικών μέσων. Δεν απαιτείται ειδικού τύπου φυσικοθεραπεία και οι ασθενείς συνήθως εντός 20 περίπου ημερών ανακτούν σε σημαντικό ποσοστό την φυσιολογική λειτουργικότητα της άρθρωσης του ισχίου!